Jongeren overschatten hun financiële kennis en maken opvallende denkfouten over geld

Jongeren overschatten hun financiële kennis en maken opvallende denkfouten over geld

Bijna de helft van de jongeren tussen de 16 en 19 jaar ervaart het doen van een aankoop met contant geld als gratis. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek van Wijzer in Geldzaken onder ruim 1.000 jongeren. Het onderzoek laat zien dat jongeren niet alleen moeite hebben met het inschatten van hun toekomstige financiële situatie, maar ook regelmatig denkfouten maken bij dagelijkse geldzaken. 

Dromen versus werkelijkheid 

De meeste jongeren dromen van een eigen woning (34%), verre reizen (27%) of een succesvolle loopbaan (16%). Een derde hoopt die dromen al binnen vijf jaar waar te maken. Toch is de financiële realiteit complexer dan veel jongeren verwachten. Zo denkt bijna de helft meer dan €30.000 nodig te hebben om hun droom te realiseren. Ondanks dat optimisme, geeft 18% aan te verwachten dat hun gelddroom waarschijnlijk niet uitkomt. 

Overschatting van startsalaris 

Een opvallende bevinding uit het onderzoek is dat jongeren hun toekomstige inkomen structureel overschatten. Mbo’ers denken gemiddeld €2.420 netto te gaan verdienen, terwijl het daadwerkelijke startsalaris veelal tussen de €1.477 en €2.269 ligt. 58% van de hbo’ers en wo’ers verwachten zelfs ruim €3.000 netto per maand, terwijl in werkelijkheid het gemiddelde startbedrag eerder tussen de €2.093 en €2.680 ligt. Dit wijst op een duidelijk gat tussen verwachting en realiteit. 

Financiële afhankelijkheid blijft groot 

Slechts 8% van de ondervraagde jongeren is volledig financieel zelfstandig. De overgrote meerderheid krijgt nog steun van ouders, al draagt 42% wel bij aan kosten als studieboeken of huur. Wel zegt 64% tussen hun 21e en 25e volledig op eigen benen te willen staan. Opmerkelijk is dat jongeren dit vaak willen realiseren voordat ze daar praktisch en financieel voldoende op voorbereid zijn: 35% voelt zich namelijk nog onvoldoende toegerust om hun eigen geldzaken zelfstandig te regelen. 

> Wil je jouw (klein)kinderen een goede basis geven voor het bereiken van financiële onafhankelijkheid? Op onze pagina over financiële opvoeding vind je blogs die daarbij helpen. 

Populaire geldexcuses en het ‘gratis gevoel’ bij contant geld 

Een van de opvallendste resultaten uit het onderzoek is de populariteit van zogenoemde geldexcuses – redeneringen waarmee jongeren hun uitgaven voor zichzelf goedpraten. Deze vorm van denkfouten is ook bekend onder de naam ‘girl math’ en wordt op sociale media breed gedeeld. 

Voorbeelden zijn het idee dat een aankoop goedkoper is als deze leidt tot gratis verzending, of dat iets in de aanbieding kopen voelt alsof men geld bespaart. Bijna een derde rechtvaardigt ook de aankoop van een duur product door het vaak te gebruiken. Maar de meest opvallende uitkomst: 44% van de jongeren vindt regelmatig tot altijd dat een aankoop met contant geld eigenlijk gratis voelt, omdat hun digitale banksaldo gelijk blijft. 

Digitale verleiding en schuldrisico’s 

In een tijd waarin jongeren via hun telefoon voortdurend worden geconfronteerd met koopprikkels en betalingsmogelijkheden – van ‘buy now, pay later’ tot gespreid betalen – wordt het overzicht op de eigen financiën steeds diffuser. Financiële diensten zijn eenvoudiger dan ooit toegankelijk, maar dat brengt risico’s met zich mee, vooral voor jongeren die hun financiële vaardigheden nog moeten ontwikkelen. 

Nepwebwinkels en sociale druk 

Eén op de vijf jongeren is al eens slachtoffer geworden van een nepwebwinkel, en de helft kent iemand in hun omgeving die dat ook is overkomen. Toch denkt meer dan de helft goed te weten waar ze op moeten letten om oplichting te voorkomen. Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat geldzaken binnen vriendschappen soms tot ongemakkelijke situaties leiden. Zo zou 68% van de jongeren blijven aandringen op betaling van een openstaande Tikkie, terwijl een derde het zou laten gaan. 

Financiële opvoeding blijft cruciaal 

Het onderzoek benadrukt het belang van financiële educatie. Hoewel jongeren aangeven te streven naar zelfstandigheid, ontbreekt het hen vaak nog aan realistische verwachtingen en vaardigheden. Het initiatief van de Week van het Geld – waarin scholen, ouders én bankmedewerkers aandacht besteden aan financiële geletterdheid – is volgens Wijzer in Geldzaken dan ook actueler dan ooit. Jongeren staan aan het begin van hun financiële leven, en de keuzes die zij nu maken, kunnen bepalend zijn voor hun toekomst.